Zonder waterzijdig inregelen presteren alle warmteopwekkers ondermaats
Nu gasprijzen door het dak gaan en we onze CO2-uitstoot maximaal moeten verkleinen, zijn sommige installatietechnische maatregelen belangrijker dan ooit. Een van die maatregelen is waterzijdig inregelen. Veel installateurs weten dat dit belangrijk is, maar in de praktijk komt het er vaak niet van. Zelfs een wettelijke verplichting heeft tot nu toe weinig effect. Remeha roept installatiebedrijven op - juist om prestaties van hr-ketels te maximaliseren - om van waterzijdig inregelen een vast onderdeel te maken bij ketelvervanging of de aanleg van hybride installaties.
“Vanuit de regelgeving is de installateur verplicht om de cv-installatie waterzijdig in te regelen als hij een cv-ketel of afleverset voor warmte vervangt, een hybride warmtepomp installeert of tenminste een derde van de radiatoren vernieuwt. Deze wettelijk plicht geldt al sinds maart 2020, maar in de praktijk komt daar - soms om begrijpelijke redenen - nog weinig van terecht. Dit is om meerdere reden een gemiste kans”, zegt Dick van Dijk, verantwoordelijk voor scholing en training bij Remeha. Samen met zijn collega Raymond van den Tempel benadrukken zij de noodzaak van waterzijdig inregelen. “Vaak wordt comfortverbetering als reden voor waterzijdig inregelen aangevoerd”, zegt Van den Tempel. “En die verbetert ook aanzienlijk. Maar wat in onze optiek ten onrechte onderbelicht blijft, is de prestatieverbetering van de cv-ketel. Zonder waterzijdig inregelen presteert de HR-ketel in de meeste gevallen gewoon als ouderwetse VR-ketel.”
Ketel condenseert niet
Dick van Dijk legt uit hoe dit precies zit: “In een niet ingeregelde installatie pompt de cv-ketel het warme water ongecontroleerd door de openstaande radiatoren. De flow over grote en kleine radiatoren is nu veelal hetzelfde waardoor de retourtemperatuur per radiator verschilt. Al deze verschillende retourtemperaturen zorgen voor een gemiddeld hoge retourtemperatuur naar de cv-ketel waardoor de HR-ketel zijn ultieme rendement niet haalt. Hoeveel en welke radiatoren open staan, moet uiteindelijk niet uitmaken. Het belangrijkste is dat de retourtemperatuur uit iedere radiator gelijk is”, vertelt Van Dijk. “Door dynamisch waterzijdig inregelen zorg je er wél voor dat de retourtemperatuur van het cv-water zodanig laag is dat de HR-ketel in zijn condensatiegebied kan komen. Dan pas kan hij de prestatie leveren die hem een hoog rendement ketel maakt. In bijgevoegd schema is te zien dat je bij een retourtemperatuur van 50°C een rendement van 100% op onderwaarde haalt. Dat rendement is maar een fractie hoger dan die van een ouderwetse VR-ketel levert. Pas als de retourtemperatuur verder zakt naar bijvoorbeeld 40°C, haal je een rendement van zo’n 105% op onderwaarde. Kun je de retourtemperatuur nog lager krijgen - en dat kan echt als je nauwkeurig inregelt - dan kom je in de buurt van de maximale rendementen van moderne HR-ketels.”
Korte terugverdientijden
“Zodra je die maximale rendementen realiseert, dan bied je de klant ook een maximale energiebesparing in de vorm van een lage gasrekening. Tien tot twintig procent minder gas per jaar is vrijwel altijd haalbaar, maar in sommige woningen kan het nog wel meer zijn. Er is al meerdere keren berekend dat een consument de kosten voor waterzijdig inregelen in twee tot drie stookseizoenen terugverdient”, vertelt Van den Tempel. “Maar stel je eens de besparing voor wanneer diezelfde ketel - over de hele levensduur van het toestel - met gemiddeld 105% rendement in plaats van 100% draait? Die 5% extra maakt echt een fors verschil. Daarbij ervaren consumenten ook nog eens een comfortverbetering; de installatie wordt een stuk rustiger, veroorzaakt minder stromingsgeluid en de opwarming van ruimtes verloopt beter.” Om het financieel nog iets aantrekkelijker te maken, geeft de overheid VvE’s ook subsidie op waterzijdig inregelen. Dat wil zeggen dat de bewoner, als er ook andere maatregelen worden genomen, een subsidie van € 90,- per woning kan krijgen.
Essentieel voor hybride warmtepompen
Volgens Van Dijk en Van den Tempel geldt de wettelijke plicht voor waterzijdig inregelen op vervangingsmomenten, maar ook als je een hybride warmtepomp aan een bestaande cv-ketel toevoegt. Juist voor de warmtepomp is een lage retourtemperatuur essentieel. “Hoe lager de retourtemperatuur hoe langer de warmtepomp kan blijven draaien. Op die manier kun je dus met een veel hoger rendement, een kleiner energiegebruik en over een langere periode in het jaar de woning met de warmtepomp opwarmen. Is de retourtemperatuur te hoog, dan zal de warmtepomp weinig doen. Automatisch zal de ketel aanspringen en met een relatief laag rendement het water weer opwarmen”, vertelt Van Dijk. “Waar je eigenlijk mee te maken krijgt is het verschil in statisch inregelen versus dynamisch inregelen. Als je het afgiftesysteem statisch hebt ingeregeld, dan ontregel je feitelijk het hele systeem zodra iemand één of meerdere radiatoren dichtdraait. Kies je voor dynamisch inregelen dan past de volumestroom in de radiator zich aan als de druk in het systeem zich wijzigt. Bijvoorbeeld als je elders een radiator dichtdraait of opent.” Van den Tempel vult aan: “We horen in de markt mensen wel eens zeggen dat dynamisch inregelen een ‘marketingpraatje’ is. Maar dat is echt niet zo. We nodigen iedereen bij ons uit, om in ons trainingslokaal te ervaren wat het duidelijk merkbare verschil is tussen statisch en dynamisch inregelen.”
Een training helpt je op weg
Volgens beiden specialisten is een training voor veel installateurs erg behulpzaam. Vandaar dat Remeha de komende periode meerdere trainingen op dit gebied aanbiedt. “Het is, zeker met moderne technieken, niet per se heel moeilijk om installaties waterzijdig in te regelen, maar je moet even weten hoe je het doet. Het kost je iets meer tijd, omdat je alle radiatoren of afgiftesystemen in een woning moet nalopen”, zegt Van Dijk. “Uiteindelijk moet je de waterstroom door iedere radiator apart afstellen. Door kleine radiatoren zal het water minder snel moeten stromen dan door grote radiatoren. Oftewel de retourtemperaturen van alle radiatoren moeten hetzelfde zijn. Met waterzijdig inregelen bepaal je zorgvuldig hoeveel liter per uur door de radiator stroomt. De meeste leveranciers van voorinstelbare radiatorafsluiters of inregelventielen hebben vaak een handige app waarmee dit eenvoudig uit te voeren is. Nog makkelijker is het dynamisch inregelen met hulp van een radiatorafsluiter met een ingebouwde drukverschilregelaar.”
“Natuurlijk is het voor installatiebedrijven op dit moment, door de enorme werkdruk, lastig om ook nog tijd in te plannen voor waterzijdig inregelen”, zegt Van den Tempel. “Zeker wanneer je eerst nog de kennis moet vergaren. Maar bedenk dan ook dat waterzijdig inregelen jouw wettelijke plicht is. En je hoeft het ook niet voor niets te doen. Op voorwaarde dat je een klant goed uitlegt waarom je dit doet en welke voordelen hij of zij daarvan heeft, is het gewoon extra omzet. Het moet wel heel gek lopen wil je een opdrachtgever met alle juiste argumenten niet kunnen overtuigen.”
